ट्रम्पलाई नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि इजरायलको मनोनयन: गाजा युद्धविरामको आशा र तीव्र विवाद

काठमाडौं – अमेरिकाका पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई इजरायलले प्रतिष्ठित नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि मनोनयन गरेको छ। इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले सोमबार वासिङ्टन डीसीमा ट्रम्पसँगको भेटमा यो घोषणा गरे।

ट्रम्पले गाजा युद्ध अन्त्य गर्न हमाससँग "धेरै राम्रो कुराकानी भइरहेको" दाबी गरिरहेका बेला यो मनोनयन आएको हो।

यसअघि पाकिस्तानले पनि ट्रम्पलाई मनोनयन गरेको थियो। तर, इरानमाथि अमेरिकी आक्रमणपछि उक्त मनोनयन विवादित बनेको थियो, जसले ट्रम्पको शान्ति निर्माताको छविलाई प्रश्नचिह्न लगाएको छ।

नेतन्याहुले ट्रम्पलाई पुरस्कार समितिलाई सम्बोधन गरिएको पत्र हस्तान्तरण गर्दै भने, "उनी एकपछि अर्को देशमा, एकपछि अर्को क्षेत्रमा शान्ति स्थापना गरिरहेका छन्।" उनले ट्रम्पको विश्वव्यापी शान्ति प्रयासको खुलेर प्रशंसा गरे।

ह्वाइट हाउसमा पत्रकारहरूसँग कुराकानी गर्दै ट्रम्पले गाजामा जारी २१ महिने द्वन्द्व अन्त्य गर्न हमास तयार रहेको र उनीहरू युद्धविराम चाहेको विश्वास व्यक्त गरे। इजरायल र हमासबीच कतारमा अप्रत्यक्ष युद्धविराम सम्बन्धी कुराकानी अनिर्णीत रहेपनि ट्रम्पको यो भनाइलाई महत्त्वपूर्ण मानिएको छ।

ट्रम्पले शान्ति सम्झौतामा कुनै बाधा नभएको र सबै कुरा "धेरै राम्रो भइरहेको" दाबी गरे। नेतन्याहुले पनि प्यालेस्टिनीहरूको लागि राम्रो भविष्य प्रदान गर्ने राष्ट्रहरू खोज्न अमेरिकासँग काम गरिरहेको बताए। अमेरिकी र इजरायली अधिकारीहरूका अनुसार, कतारमा जारी युद्धविराम वार्ता यसै हप्ता पनि जारी रहनेछ। हमासले ६० दिने युद्धविरामको अमेरिकी प्रस्तावमा 'सकारात्मक' प्रतिक्रिया दिएको छ, जसमा इजरायली सेनाको आंशिक फिर्ती र मानवीय सहायता प्रवेशको कुरा छ। यद्यपि हमासले युद्धको पूर्ण अन्त्यको ग्यारेन्टी मागिरहेको छ।

यो मनोनयनभन्दा अघि पाकिस्तानले पनि भारत-पाकिस्तानबीचको तनाव कम गर्न ट्रम्पले खेलेको भूमिकाका लागि नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि मनोनयन गरेको थियो। ट्रम्पले आफैँ पनि भारत-पाकिस्तानबीचको आणविक युद्ध टारेको र लाखौं मानिसको ज्यान बचाएको दाबी गर्दै आएका थिए।

तर, पाकिस्तानको यो सिफारिस तब चर्को विवादमा फस्यो जब इजरायलको समर्थनमा अमेरिकी सेनाले इरानका आणविक केन्द्रहरूमाथि हवाई आक्रमण गर्‍यो। 'अपरेशन मध्यरात ह्यामर' नामक यस कारबाहीलाई पाकिस्तानभित्रै धेरैले अन्तर्राष्ट्रिय कानुनको उल्लंघन र क्षेत्रीय अस्थिरताका लागि खतरा भन्दै आलोचना गरेका थिए। यसपछि पाकिस्तानभित्रै ट्रम्पको मनोनयन फिर्ता लिन चर्को दबाब परेको थियो। युक्रेनका एक सांसदले त युक्रेन-रुस शान्ति प्रक्रियामा ट्रम्पको प्रगति नभएको भन्दै उनलाई गरेको मनोनयन नै फिर्ता लिएका थिए।

डोनाल्ड ट्रम्पले नोबेल शान्ति पुरस्कार पाउनुपर्ने आफ्नो धारणा पटकपटक सार्वजनिक गरेका छन्। उनको पहिलो कार्यकालमा पनि उनलाई विभिन्न समर्थक र सांसदहरूले मनोनयन गरेका थिए।

विशेषगरी, इजरायल र संयुक्त अरब इमिरेट्स, बहराइन, सुडान, र मोरक्को जस्ता अरब राष्ट्रहरूबीच सम्बन्ध सामान्यीकरण गर्ने 'अब्राहम सम्झौता' का लागि उनले यसको श्रेय लिएका थिए। सन् २०२० मा ह्वाइट हाउसमा हस्ताक्षर गरिएका यी सम्झौताहरूले इजरायललाई दशकौंपछि अरब राष्ट्रहरूसँग कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापित गर्न मद्दत पुर्‍यायो।

यसका साथै, सर्बिया र कोसोभो, तथा इजिप्ट र इथियोपियाबीचको शान्ति कायम राख्न आफूले भूमिका खेलेको दाबी पनि उनी गर्छन्। तर, इरानमाथिको पछिल्लो आक्रमण र गाजाको निरन्तर द्वन्द्वका बाबजुद ट्रम्पलाई गरिएको यो मनोनयनले नोबेल शान्ति पुरस्कारको मापदण्ड र औचित्यमाथि नै अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा बहस सिर्जना गरेको छ। विगतमा पनि यासर अराफात, हेनरी किसिन्जर र बाराक ओबामाजस्ता व्यक्तिहरूले नोबेल शान्ति पुरस्कार पाउँदा ठूलो विवाद भएको थियो।

एकातर्फ युद्धको समर्थन र अर्कोतर्फ शान्तिको दाबीका बीच, ट्रम्पको नोबेल यात्रा कहाँ पुग्ला, त्यो हेर्न बाँकी छ।