पोखराका कृषकहरू बाँदरको समस्याका कारण कागुनो खेतीतर्फ आकर्षित

गण्डकी — पोखरा महानगरपालिका–२८, काफलघारीका कृषकहरू बाँदरको बढ्दो समस्याबाट आजित भएपछि वैकल्पिक बालीका रूपमा कागुनो (कोदोको एक प्रकार) खेतीतर्फ आकर्षित भएका छन्। बाँदरले बर्सेनि बालीनाली खाइदिएर ठूलो क्षति पुर्‍याउन थालेपछि विसं २०७५ सालदेखि नै स्थानीयहरूले कागुनो खेती गर्न थालेका थिए। अहिले यस क्षेत्रका कृषकहरू सामूहिक रूपमा नै यस खेतीमा लागेका छन्, जसले गर्दा बाँदरको प्रकोपबाट राहत मिलेको छ।

काफलघारी सामुदायिक विकास संस्था आमा समूहकी अध्यक्ष अम्बिका भण्डारीका अनुसार, अन्य बालीको तुलनामा बाँदरले कागुनो कम खाने भएकाले यो उनीहरूका लागि प्रमुख रोजाइ बनेको छ। पछिल्ला वर्षहरूमा काफलघारी क्षेत्रमा ६० रोपनीभन्दा बढी क्षेत्रफलमा कागुनो खेती भइरहेको छ।

कागुनो, जुन नेपालको पहाडी क्षेत्रमा परापूर्वकालदेखि नै खेती गरिँदै आएको छ, कोदोबालीअन्तर्गत पर्छ। यो बाली सिँचाइको सुविधा नभएको जग्गामा पनि राम्रो उत्पादन दिन्छ। बहुपोषणयुक्त खाद्यान्नका रूपमा रहेको यस अन्नमा प्रोटिन, आइरन, तथा क्याल्सियम जस्ता महत्त्वपूर्ण तत्वहरू पाइन्छन्। यसमा पर्याप्त मात्रामा ठोस फाइबर हुने भएकाले पाचन क्रियालाई सहज बनाउँछ र मधुमेहका रोगीहरूका लागि विशेषगरी स्वस्थकर मानिन्छ।

महानगरपालिकाका कृषि विकास शाखा प्रमुख मनहर कडरियाले सिँचाइबिना पनि राम्रो उत्पादन हुने र बाँदरले कम खाने भएकाले पहाडी भूभागमा कागुनो खेतीको उच्च सम्भावना रहेको औँल्याएका छन्। कागुनो खेतीतर्फ कृषकहरूको बढ्दो आकर्षणलाई प्रोत्साहन गर्न महानगरपालिकाले यसको न्यूनतम समर्थन मूल्य प्रतिकिलो १२० रुपैयाँ निर्धारण गरेको छ, जसले किसानहरूलाई उचित आम्दानी सुनिश्चित गर्न मद्दत पुग्नेछ।

यसरी कागुनोले बाँदरपीडित किसानका लागि नयाँ आशा मात्र होइन, पोषण र आम्दानीको दिगो स्रोत पनि बन्दैछ, जसले ग्रामीण अर्थतन्त्रमा कस्तो सकारात्मक परिवर्तन ल्याउला भन्ने कुरा अब हेर्न बाँकी नै छ।