नेपालका सबै ७७ जिल्ला पूर्ण खोपयुक्त घोषणा, चुनौतिहरू अझै बाँकी

काठमाडौँ – नेपालका सबै ७७ वटै जिल्लालाई पूर्ण खोपयुक्त जिल्ला घोषणा गरिएको छ। हालै नुवाकोट जिल्ला पूर्ण खोपयुक्त घोषित भएसँगै यो उपलब्धि हासिल भएको हो। स्वास्थ्य सेवा विभागको बाल स्वास्थ्य तथा खोप शाखाका एक उच्च अधिकारीका अनुसार, यी सबै जिल्लामा दुई वर्षमुनिका शतप्रतिशत बालबालिकाले सरकारद्वारा उपलब्ध गराइएका सबै आवश्यक खोपहरू लगाएपछि पूर्ण खोपयुक्त घोषणा गरिएको हो।

नेपालमा यो अभियानअन्तर्गत पहिलोपटक अछाम र पाल्पा जिल्ला पूर्ण खोपयुक्त घोषित भएका थिए। सामान्यतया, बालबालिकाहरूलाई जन्मदेखि १५ महिनाको अवधिमा विभिन्न रोगहरूबाट बचाउन १८ मात्रा खोप दिने गरिन्छ। यी सबै खोपहरू सबै बालबालिकाले प्राप्त गरेपछि सम्बन्धित जिल्लालाई पूर्ण खोपयुक्त घोषित गरिन्छ।

सरकारले जन्मिनेबित्तिकै क्षयरोगविरुद्धको बीसीजी खोप लगाउँछ। यसैगरी, ६ हप्ता र १० हप्तामा रोटा भाइरस, पोलियो भाइरस, निमोनिया, भ्यागुते रोग, लहरे खोकी, धनुष्टङ्कार, हेपाटाइटिस–बी र इन्फ्लुएन्जा–बी लगायतका रोगहरूविरुद्ध क्रमशः रोटा, पोलियो, पीसीभी, डीपीटी-हेपबी-हिब खोपहरू दिइन्छ। १४ हप्तामा पुनः पोलियो, डीपीटी-हेपबी-हिब खोप लगाइन्छ।

९ महिना पुगेपछि पोलियो, दादुरा, रुबेला र निमोनियाविरुद्धका खोपहरू एफआईपीभी, दादुरा तथा रुबेला, र पीसीसी खोपहरू दिइन्छन्। १२ महिनामा जापानिज इन्सेफ्लाइटिसविरुद्धको खोप प्रदान गरिन्छ भने १५ महिनामा दादुरा, रुबेला र टाइफाइडविरुद्धको खोप दिइन्छ। यदि शिशुलाई जन्मदेखि १५ महिनासम्म कुनै खोप छुटेमा, १६ महिनादेखि २३ महिनाभित्र छुटेका खोपहरू दिने व्यवस्था रहेको खोप शाखाले जनाएको छ।

देशका सबै जिल्लाहरू पूर्ण खोपयुक्त घोषित भए पनि जनसांख्यिक तथा स्वास्थ्य सर्वेक्षण २०२२ को प्रतिवेदनले १२ देखि २३ महिना उमेर समूहका करिब चार प्रतिशत बालबालिकाले अझै पनि कुनै पनि खोप नपाएको देखाएको छ। खोप शाखाका अधिकारीका अनुसार, १६ देखि २३ महिनासम्म पनि खोप लगाउन छुटेका बालबालिकालाई ५ वर्षसम्मको उमेरसम्म पनि खोप दिने कार्य जारी रहनेछ। यसले कुनै पनि बालबालिका खोपबाट वञ्चित नहुन् भन्ने सुनिश्चित गर्न मद्दत गर्नेछ।

यद्यपि शतप्रतिशत खोप सुनिश्चितताको यात्रामा यो एक महत्वपूर्ण कोसेढुङ्गा हो, नेपालको स्वास्थ्य प्रणाली अझै पनि सबै बालबालिकालाई खोपको पहुँचमा ल्याउने चुनौतीको सामना गर्दैछ।